اصول سمپاشی
مقدمه
تعریف سمپاشی
سمپاشی [۱] عبارت است از پاشش مقدار معینی سم خالص یا محلول سمی در واحد سطح، به طوریکه در هر سانتیمتر مربع حداقل ۲۰ ذره وجود داشته باشد و سمپاشی به طور یکواخت انجام گرفته باشد. در سمپاشی باید قطر ذرات از قبل مشخص گردد.
ایمنی در سمپاشی
وسایل ایمنی سمپاشی
ادوات ایمنی شخصی، لباسها و وسایلی هستند که شخص را از تماس با مواد سمی مانند آفتکشها محافظت میکند. عوامل مؤثر بر روی مقاومت ادوات ایمنی در مقابل مواد شیمیایی شامل خواص شیمیایی آفتکش، زمان بودن در معرض آلودگی و وضعیت آلودگی میباشند. هر ماده پلاستیکی یا لاستیکی در برابر آفتکش های خشک یا محلول مقاوم است. همه آفتکش ها سمی هستند. مدت زمان بودن در معرض مواد سمی خطرناک است. بر روی برچسب برخی از مواد شیمیایی، استفاده از ادوات ایمنی شخصی توصیه شده است. این وسایل شخص را ازمسمومیت در هنگام مخلوطکردن و کاربرد سموم محافظت میکند. انتقال نادرست سموم به دلیل افزایش میزان آلودگی، میزان خطر را افزایش میدهد. ادوات ایمنی مقاوم از موادی ساخته میشوند که سموم نمیتوانند در زمان حمل و نقل در آنها نفوذ کنند. هنگام مخلوطکردن و کاربرد سموم و زمان تمیزکردن سمپاش از وسایل ایمنی مناسب استفاده کنید. هنگام ورود به منطقهای که سمپاشی شده است همیشه لباس ایمنی بپوشید. جنس مواد مورد استفاده در ساختن وسایل ایمنی در مقابل بعضی سموم خاص مقاوم هستند اما پس ازگذشت زمان ممکن است نقش محافظتی خود را ایفا نکنند. بعضی مواد نقش محافظتی طولانی مدت دارند و بعضی دیگر خاصیت محافظتی خودرا سریع از دست میدهند. زمان در معرض سموم بودن، برای تعریف مقاومت در برابر مواد شیمیایی به کار میرود. به عنوان مثال نئوپرن[۲] ممکن است در برابر یک حلال به کار رفته در یک نوع سم به مدت ۳۰ دقیقه یا کمتر مقاومت کند و در برابر حلال دیگری بیش از ۴ ساعت مقاومت کند. وسایل ایمنی از مواد مقاوم ساخته شده اند که برای کارهای مرتبط توصیه میشوند. سوراخ شدن یا صدمات دیگر وسایل ایمنی کیفیت حفاظتی آن را کاهش میدهد. هیچ مادهای به تنهایی قادر به حفاظت در برابر همه سموم نیست مقاومت در مقابل سموم مواد به مایعی بودن یا گردی بودن سم و میزان غلظت آن و حلالیت آن بستگی دارد. برچسب مواد ممکن است بیانگر مقاومت مواد در برابر سموم باشد. اگر در برچسب جنس مواد لازم برای حفاظت بیان نشده بود با کارخانه سازنده سموم یا فروشندگان وسایل ایمنی تماس بگیرید. برای بررسی اینکه آیا پلاستیک یا لاستیک در برابر یک نوع سم مقاوم است یا نه؟ یک نمونه از ماده جنس مورد نظر را انتخاب و آنرا برابر مدت زمانی که وسایل ایمنی را خواهید پوشید در معرض سم قرار دهید. اگر در ماده مورد نظر هر کدام از این تغییرات مشاهده شد وسایل ایمنی خود را عوض کنید:۱- نرم یا اسفنجی شدن ۲- تغییر رنگ ۳-باد کردن یا پف کردن ۴-حل شدن یا ژله ای شدن ۵- خشک یا شکننده شدن هرگز از کلاه ها یا دستکشهای ساخته شده از مواد نخی مانند پنبه چرم یا کاموا استفاده نکنید. استفاده از لباس های کار پنبهای یا ترکیبی از پنبه اگر به صورت شل شده باشند مجاز نیست. آنها بایستی از مواد چرمی سفت یا مواد مقاوم ساخته شوند. اگر لباسها خیلی گشاد باشند آنها ممکن است به ماشینها گیر کنند. در بعضی از سموم مانند سموم تدخینی استفاده از وسایل ایمنی مقاوم به سموم ممنوع شده است. همیشه بر چسب را بخوانید. پنبه و کاموا به سختی تمیز می شوند و تمیز کردن چرم غیر ممکن است، حتی سموم گردی را آنها به راحتی جذب می کنند.
حفاظت از بدن
حفاظت دست و پا
دستها و بازوها خیلی در معرض سموم هستند و ۸۵ درصد آلودگی پوستی روی این نقاط از بدن اتفاق میافتد. با استفاده از دستکشهای غیرنخی و مقاوم، این آلودگی را میتوان ۳ درصد کاهش داد. از آنجایی که مواد کاموایی و چرمی به سختی تمیز میشوند یا تمیز کردن آنها غیر ممکن است و زمانی که برای محافظت پاها به کار می روند نباید فرسوده باشند. هنگام جابجایی سموم اغلب آنها میریزند، ریختن سموم موجب آلودگی زمین یا پاها میشوند. برای جلوگیری از آلودگی کفشهای مقاوم به سموم بپوشید. توجه داشته باشید برای کاهش آلودگی سمی قبل از در آوردن کفشها آنها را بشوئید. دستکشها یا کفشها از پلی وینیل کلراید[۳] یا مواد لاستیکی ( بوتیل نیتریل، نئوپرن یا چرم طبیعی) ساخته میشوند که حداقل ۱۴ میلیمتر ضخامت باید داشته باشند. اگر دستکشها یا کفشها قبلاً آلوده به سموم شدهاند و هنگام پوشیدن آلودگی پوست اتفاق افتاد، بلافاصله قسمت آلوده را حداقل به مدت ۱۵ دقیقه شستشو داده و خشک کنید و از کفشها یا دستکشهای تمیز استفاده کنید. برای تعویض در مواقع لازم چند دست دستکش و کفش ذخیره داشته باشید.
حفاظت از سر و گردن
برای حفاظت سر و گردن از آلوده شدن به سموم از یک کلاه با لبه های عریض و مقاوم به مواد شیمیایی استفاده کنید. کلاههای پلاستیکی انتخاب نسبتاً خوبی هستند. بعضی از ژاکتها یا روپوشهای مقاوم به مواد شیمیایی دارای یک کلاه ایمنی متصل به آن میباشند. اگر از کلاه استفاده میشود، برای جلوگیری از جمع شدن سم در آن آنرا به سمت داخل تا کنید.
حفاظت از چشم ها
چشم ها خیلی به سموم حساس هستند. . موقع جابجایی سموم از عینک استفاده کنید. انواع مختلف عینک های ایمنی چشم ها، تلق های صورت وجود دارند. شیشههای محافظ، بایستی دارای حفاظهای جانبی باشند. آنها موجب بخارگرفتگی یا عرق کردن نمیشوند و در شرایط مختلف از چشم محافظت میکنند.
موارد ایمنی در کاربرد سموم
آفتکشها سمی هستند و برای از بین بردن آفات ساخته شدهاند. بسیاری از آفتکشها خیلی سمی هستند و مقدار کمی از آنها میتواند موجب مرگ افراد شود. کودکان با مقدار کمتری از سم مسموم میشوند. سلامتی شرط اول انجام هر کار است. سموم همانطور که برای حشرات و آفات کشنده است برای انسان نیز میتواند خطرناک باشد. بنابراین اصول ایمنی را هنگام سمپاشی باید کاملاً رعایت نمود. این اصول به شرح زیر میباشند. برای ایمنی بیشتر کتابچه راهنما و برچسب مواد شیمیایی را به دقت مطالعه کرده و توصیههای آنها را عمل کنید. ۱- فهم برچسب ها و نوشتههای آن و طبقه بندی حشرهکشها (عمومی و خاص) ۲- شناخت علل حوادث ناشی از کاربرد حشرهکشها و چگونگی جلوگیری از صدمات ۳-تشخیص نیاز به پوشیدن لباسها و تجهیزات ایمنی ۴- درک علایم مسمومیت از حشرهکشها و توانایی اجرای کمکهای اولیه مناسب ۵-تشخیص چگونگی انبارکردن و جابجایی مناسب ۶- آگاه بودن از اثرات حشرهکش ها بر محیط زیست ۷-توانایی در تشخیص حشرات عمومی که باید دفع گردند ۸- آشنایی با ترکیب شیمیایی حشرهکش ۹-شناخت روشهای کاربرد ۱۰- آشنایی با چگونگی تنظیم ادوات و موارد دیگر.
کنترل کننده های سمپاشی
کنترل کننده ها در موقع تغییر دور به طور خودکار دبی سمپاش را تنظیم می کنند و از تغییر آن جلوگیری می کنند. آنها دارای یک حسگر دور مانند یک تفنگ رادار میباشند یا در آنها از یک شمارشگر دور چرخ دندهای استفاده می شود. حس گر رادار خیلی دقیق است ولی گران قیمت است تغییر در دبی توسط افزایش یا کاهش فشار سیستم انجام میشود افشانکهای کم فشار جدید یا افشانکهای مسطح بادبزنی با دامنه فشار وسیع با کنترلکننده ها به خوبی کار میکنند.
انتخاب، کاربرد، سرویس و نگهداری سمپاش
انتخاب درست سمپاش برای هر کاری مهم است. سمپاش بایستی خصوصیات زیر را داشته باشد:
- برای انجام کاری که شما می خواهید طراحی شده باشد.
- مقاوم باشد.
- پر کردن مخزن، کار با آن و تمیز کردن آن راحت باشد.
همیشه دستور العمل سازنده را بخوانید. این دستورالعمل چگونگی استفاده و نگهداری سمپاش را مشخص می کند.
نکات لازم برای استفاده از سمپاش
- بعد از هر استفاده کل سمپاش را بشویید.
- شیلنگها، شیرها، کاسه نمدها و مخزن را از لحاظ نشتی وارسی کنید.
- افشانکها، صافی افشانکها و صافیها را باز کرده و تمیز کنید.
- افشانکهای مسدود و افشانکهایی که الگوی پاشش آنها تغییر کرده است را عوض کنید.
- اگر افشانک در مزرعه گیر کرد یا خراب شد، مواظب باشید موقع تعمیر مسموم نشوید.
- قبل از پیاده کردن سمپاش، شیرها را ببندید و سمپاش را به کنار مزرعه ببرید.
- در موقع تعمیر وسایل شخصی محافظ بپوشید.
- نازلها را فقط با ابزار غیر فلزی تمیز کنید. فلزات نوک تیز افشانک را خراب میکنند.
- هرگز افشانک را با دهان فوت نکنید.
- برای آماده سازی سمپاش جهت انبار، دستور العمل سازنده را اجرا کنید.
- اگر کتابچه راهنما وجود ندارد، سمپاش را شسته و تمیز کنید، سپس مخزن را با آب تمیز پر کنید.
- مقدار کمی روغن سبک تازه به مخزن اضافه کنید و توسط پمپاژ این مخلوط به بیرون از طریق افشانک ها یا لانس سیستم را تمیز کنید.
- پمپ را تخلیه کنید و دریچه های آن را ببندید یا پمپ را با روغن سبک یا ضدزنگ پر کنید.
- افشانکها و صافیها را باز کرده و در روغن سبک یا گازوئیل غوطه ور کنید.
نکات مهم پایانی
موضوعات کنترل و افزایش کیفیت و خرابی: افشانکهای فرسوده، مسدود و صدمه دیده از لحاظ خصوصیات تایید نمیشوند و میتوانند موجب پوشش، خنک کاری، تمیز کردن، مرطوب کردن و خشککردن غیر یکنواخت شوند. افزایش زمان نگهداری: خرابی سیستم سمپاشی بدون برنامه یا افزایش تعداد دفعات تمیزکردن یک شاخص افشانک فرسوده است. تغییر دبی: وقتی که سطوح روزنه و یا مغزی داخلی به هم میریزد، دبی افشانک افزایش مییابد. در موقع استفاده از پمپهای با جابجایی مثبت، با گشاد شدن روزنه افشانک فشار سمپاشی کاهش خواهد یافت. حتی تغییرات کم در دبی میتواند یک اثر منفی روی کیفیت داشته باشد، بنابراین نمایش رایج میتواند مشکلات بالقوه را نشان دهد. اما در بعضی از موارد الگوی پخش، باریک به نظر میرسد به طوریکه لازم میشود برای تشخیص فرسودگی جریان خروجی محلول سمی به طور دقیق جمع آوری و اندازه گیری شود. به هم ریختن کیفیت الگوی پخش: وقتی که یک افشانک مخروطی تو خالی فرسوده میشود، یکنواختی الگوی پخش به هم میریزد. جریان مایع رشتهای میشود و الگوی پخش دایرهای خیلی متراکم یا سبک است. در افشانکهای مخروطی توپر معمولاً الگوی پخش به هم میریزد به طوریکه مایع بیشتری در قسمت مرکزی الگو جریان مییابد. در افشانکهای مسطح بادبزنی رشتههای مایع و جریانهای بیشتر در مرکز الگو مشاهده خواهد شد و پوشش زاویه پخش موثر کاهش می یابد. افزایش اندازه ذرات سمپاشی: با فرسوده شدن افشانکها جریان مایع افزایش مییابد یا فشار سمپاشی کاهش مییابد. در نتیجه ذرات درشت تر است و کل سطح پخش کمتر است. تشخیص مشاهدهای این مورد مشکل است اگر چنین مشکلی پیش آمد اندازه ذره را آزمایش کنید. کاهش اثر پخش: افشانکهای فرسوده در فشار پایینتر کار میکنند، که معمولا موجب کاهش اثر پخش میشوند ( در پمپهای گریز از مرکز، اثر پخش ممکن است به دلیل زیاد شدن جریان افشانک افزایش یابد) آزمون ویژه ممکن است لازم باشد.
[۱] Spraying
[۲] Neoprene, Polychloroprene
[۳] PVC
منبع
شناخت و کاربرد سمپاشها، ز. شم آبادی و همکاران، انتشارات مختومقلی فراغی، ۱۳۸۸
نویسنده: رویا ستاری