تأثیر گیاهان آپارتمانی بر سلامت و کیفیت هوا در خانه
نویسنده: مهناز زهیری
مقدمه
هدف اصلی زندگی و تلاشهای روزمره بشر کسب آرامش، آسودگی خاطر و افزایش امید به زندگی در محیط امن خانه میباشد. ولی متأسفانه سبک زندگی در عصر حاضر به ویژه در جوامع شهری ناگزیر توأم با اضطراب ناشی از سروصدا، ترافیک، شلوغیها، تکنولوژی و انبوهی از کارهای الزام آور روزمره است که قطعاً تمام این عوامل تنشزا سبب افزایش استرس و سلب آرامش انسان میشود. استفاده از گیاهان و فضای سبز در ساختمانها باعث جذابیت بیشتر محیط زندگی، کاهش استرس و احساس آرامش جسمی و روانی، تعدیل رطوبت هوا، پاکسازی و خنکی هوا و … میشود (۳).
تعریف گیاهان آپارتمانی
منظور از گیاهان آپارتمانی، گیاهان زینتی است که میتوان آنها را درون آپارتمان و ساختمان و در فضاهای محدود نگهداری و پرورش داد. این گیاهان معمولاً به آفتاب و نور مستقیم نیاز ندارند. آنها رشد متناسب و محدودی دارند و لذا آنها را میتوان در گلدانهای نسبتاً کوچک و متوسط نگهداری کرد. این گیاهان معمولاً گلهای بزرگ و تزیینی تولید نمیکنند. زیبایی آنها بیشتر به علت تنوع رنگها و نقشها در برگها، گل آذین (شاخه‌ی گلدهنده) و آرایش آنها و نیز عادت رشد خاص و جذابی است که برخی از آنها دارند. برخی از آنها گلدارند و گلهایشان بیشتر کوچک و به رنگ سفید یا رنگهای دیگر است. برای مثال میتوان کروتون، پتوس، فیکوس بنجامین، سرخس و …. را از گیاهان آپارتمانی نام برد (۱).
همچنین بخوانید: آفات و بیماریهای رایج در گیاهان زینتی- بخش اول
مزایای گیاهان آپارتمانی
استفاده از گیاهان آپارتمانی در محیط خانه و فضاهای محدود مزایای زیادی دارد. از جمله این مزایا را در زیر نام برده‌ایم:
۱-استفاده از برخی گیاهان به دلیل رنگ خاص برگها زیبایی خاصی به محیط اطراف میدهند برای مثال گیاهانی مانند سرخس ها و سیکاسها به دلیل رنگ سبز خاص این گیاهان بسیار جلوه‌ی زیبایی در محیط دارند (۱)
۲-کاهش ابتلا به بیماری و کاهش استرس
۳- افزایش عملکرد کاری و رضایت شغلی و آرامش روان
۴- کاهش فشار خون در انسان
۵-افزایش تمرکز و عزت نفس به خصوص در خانمها و کاهش خستگی ذهنی
۶-افزایش سلامت جسمی، به گونه ای که فرد با تماشا کردن، لمس کردن، بوییدن، و احساسی رنگ لطافت، طراوت و عطر گیاهان میتواند حالت روحی نامتعادل خود را تغییر داد و به حالت طبیعی برگرداند.
۷-استفاده از گیاهان آپارتمانی در راهروهای بزرگ، مراکز اجتماع و رستورانها باعث ایجاد حس شادابی، تازگی و نشان دادن دعوت به حضور میشوند.
۸-کاهش خشونت، افسردگی، خودکشی و رفتارهای منفی
۹- افزایش کارکردهای شناختی کودکان
۱۰-بهبود بیماران روانی و جسمی، افزایش امواج آلفای مغزی، فعال شدن نیمکره‌ی راست مغز انسان و تحریک احساسات او (۳)
۱۱-پاکسازی هوای محیط اطراف با جذب آلودگیها و گازهای خطرناک (مانند آمونیاک، تولوئن (C₆H₅CH₃) و…)
۱۲-کاهش غبار و اثرات ذرات معلق بر سلامتی انسان
۱۳- جلوگیری از انعکاس صدا و کاهش سر و صدا (۵)
تأثیر گیاهان آپارتمانی بر سلامت و کیفیت هوا
یکی از مهمترین و اساسی‌ترین تأثیر گیاهان آپارتمانی، اثر مثبت بر سلامت و کیفیت هوا در خانه میباشد. کیفیت هوا تحت تأثیر دی اکسید کربن (CO2)، مونواکسید کربن (CO) و اکسید نیتروژن (NO) قرار میگیرد. از طریق فرآیند فتوسنتز، گیاهان دی اکسید کربن هوای اطراف را جذب میکند و آن را به اکسیژن تبدیل میکند و در هوا آزاد میکند که باعث تصفیه هوا میشود.
در محیط خانه عدم تهویه مناسب میتواند باعث افزایش آلودگی هوا شود، زیرا به دلیل بسته بودن فضای خانه هوای کافی برای رقیق سازی و خارج کردن آلاینده های داخل ساختمان تأمین نمیشود. بسیاری از گیاهان توانایی از بین بردن این آلودگی و جذب عناصر فلزات سنگین مانند جیوه (Hg) ، مس (Cu) ، سرب (Pb) و روی (Zn) را دارند و حتی میتوانند آنها را وارد پیکره خود کرده و به ترکیبات مفیدتر تبدیل کنند و وارد محیط کنند (۴).
توانایی گیاهان در جذب آلاینده (به ویژه کربن C) بستگی به ابعاد، سن و میزان سلامتی آنان ( آفت نداشتن گیاه ) دارد و همچنین پهنه تاج گیاه (عرض گیاه) نیز بسیار مهم است، زیرا هرچه این تاج بزرگتر باشد گیاه توان جذب آلاینده بیشتری را دارد. به طور متوسط هر گیاه میتواند ۸ تا ۱۸ درصد میزان کربن هوا را جذب کند (۴). گیاهی مانند نخل سبز برگ پنجه ای در هر ساعت میتواند ۲۰ میلی گرم از گاز آمونیاک (NH3) موجود در هوا را جذب و حذف کند. و گیاهی مانند داودی گلدانی در هر ساعت قادر است ۱۵ میلی گرم از گاز سمی فرمالدیید (CH2O) را جذب و از بین ببرد (۳).
گیاهان باعث پاکی و طراوت هوای خانه میشوند، برای مثال گیاهان آپارتمانی مانند سرخس، آگلونما، پتوس، پاپیتال، سانسوریا، بامبو و …. در تصفیه ی هوای خانه تأثیر مثبتی دارند.
نتیجه گیری
به طور کلی میتوان گفت با توجه به شرایط زندگی امروزه و وجود عوامل بیماریزا و آلودگیهای هوا نیاز به استفاده از گیاهان آپارتمانی میباشد که این عوامل مخرب را تا حدود زیادی کاهش دهند (۳). بنابراین نگهداری چند نمونه از گلهای زینتی در آپارتمانهای شهرهای بزرگی که هوای آلوده دارند بسیار توصیه میشود و برای این منظور میتوان از فضاهای خالی درون آپارتمان پشت پنجره ها و راه پله ها استفاده کرد (۲)
منابع
۱-گلها و گیاهان زینتی و آپارتمانی (ازدیاد، پرورش و نگهداری). جمشید حکمتی و محمد نبی ایلکایی. انتشارات علم کشاورزی ایران. ۱۳۸۸.
۲-گلهای آپارتمانی و سبزیکاری. هرمزدیار کیانمهر. انتشارات آییژ. ۱۳۸۹.
۳- مقاله بررسی مزایای استفاده از گیاهان در فضای داخلی ساختمانهای مسکونی در جهت ایجاد آرامش روانی برای ساکنان. الهام پورمهابادیان و همکاران. دومین همایش ملی توسعه پایدار استان کهگیلویه و بویراحمد (۲۰-۱۹ اسفندماه). ۱۳۹۵.
۴-مقاله رابطه بین گونه های گیاهی آپارتمانی با تصفیه هوا درمحیط های بسته. بهاره انیسی و مژگان زعیمدار. مجله‌ی مدیریت محیط زیست و توسعه پایدار. ۳۷۸-۲۵۸. ۱۳۹۷.
۵- مقاله مروری بر اثربخشی گیاهان داخل آپارتمانی و سطح اضطراب. فائزه غفوری مقدم و رقیه رحمانی بیلندی.
واژه نامه
فتوسنتز: به غذا سازی گیاهان فتوسنتز میگویند در این عمل روزنه های گیاهان کربن دی اکسید را از هوا میگیرند، بعد ریشه ها، آب و مواد غذایی را برای تغذیه گیاه دریافت میکنند و باعث تبدیل انرژی نور خورشید به انرژی شیمیایی میشوند.
کروتون: Codiaeum Variegatum
سرخس: Polypodiopsida
پتوس: Epipremnum aureum
فیکوس بنجامین: Ficus benjamina
سیکاس: Cycas revoluta
آگلونما: Aglaonema
پاپیتال: Hedera helix
سانسوریا: Sansevieria trifasciata
بامبو: Bambusoideae
سلام خیلی مقاله خوبی بود، کاش بیشتر در مورد گیاه های آپارتمانی بنویسین ممنون
سلام دوست عزیز.
ممنون از پیشنهاد شما.
مقالات دیگری در این زمینه در سایت موجود هست. در آینده نیز مقالاتی اضافه می شود.