تجهیزات و ماشین آلات کشاورزی: انواع تراکتور
نویسنده: صفیه عرب
۱-کلیات
تراکتور یکی از ماشینهای کشاورزی است که برای انجام کارهای مختلف مانند شخم زدن، درو کردن و بارکشی استفاده میشود. این وسیله به دو دسته کلی چرخ زنجیری و چرخدار تقسیم میشود و با سوختهای مختلفی مانند بنزین و دیزل کار میکند. اولین تراکتور در سال ۱۸۹۲ توسط جان فرولیچ در ایالات متحده آمریکا طراحی و ساخته شد. این تراکتور که مجهز به موتور بنزینی بود به عنوان یک تحول در کشاورزی شناخته میشود.
ورود تراکتور به کشور ما در سال ۱۳۰۸ شمسی اتفاق افتاد و برای مدرسه عالی فلاحت در کرج تهیه شد که نشان دهنده حمایت دولت از توسعه کشاورزی و آموزش کشاورزان بود. امروزه متناسب با هر کاری تراکتور ویژه آن ساخته شده است. ساختمان تراکتورهای امروزی از هر نوع که باشند دارای چند بخش زیر میباشند موتور که توان لازم را برای انجام کارههای گوناگون تراکتور ایجاد میکند، دستگاه انتقال توان، سیستم تعلیق، هدایت و کنترل، سیستم هیدرولیک، تجهیزات گوناگون مانند اتاق، شاسی، سیستم گرمایشی و غیره میباشند (۱).
۲- انواع تراکتور
تراکتورها به دسته های مختلفی تقسیم میشوند اولین تقسیم بندی براساس نوع شاسی میباشد که بدون شاسی، نیمه شاسی و باشاسی. براساس موارد استفاده به تراکتورهای دو چرخ، تراکتورهای یونیورسال، تراکتورهای پا بلند، تراکتورهای عمومی، تراکتورهای باغی و باغچه ای، تراکتورهای صنعتی و تراکتورهای همه کاره و براساس نوع کشش به زنجیری و چرخدار تقسیم بندی میشود(۲).
۱-۲ تراکتورهای بدون شاسی
نوعی از تراکتورها هستند که فاقد هر گونه حمایت کننده اضافی میباشند در این نوع بدنه موتور محفظه کلاچ و جعبه دنده به صورت یکپارچه به هم متصل شده اند و بر روی محورهای جلو و عقب تکیه دارند این طراحی باعث کاهش وزن و سادگی ساختار میشود اما ممکن است در مقایسه با تراکتورهای شاسی دار از نظر استحکام و پایداری محدودیتهای داشته باشد(۳).
۲-۲ تراکتورهای نیمه شاسی
تراکتورهای نیمه شاسی نوعی از تراکتورها هستند که دارای دو تیرک یا محور طولی هستند که به دو طرف بدنه موتور و محفظه کلاچ متصل میشوند این تیرک ها به کمک پیچ و مهره به هم متصل شده و قسمت جلویی آنها معمولاً بر روی محور جلو سوار میشود این طراحی باعث افزایش استحکام و پایداری تراکتور میشود و امکان استفاده از ادوات کشاورزی مختلف را فراهم میاورد تراکتورهای نیمه شاسی معمولاً برای انجام کارهای متنوع در مزارع و باغات مورد استفاده قرار میگیرند(۴).
۳-۲ تراکتورهای با شاسی
نوعی از تراکتورها هستند که دارای یک شاسی یا قاب حمایتی میباشند این شاسی معمولاً از فولاد مقاوم ساخته شده و وظیفه تحمل وزن و فشارهای ناشی از عملیات کشاورزی را بر عهده دارد. از ویزگیهای اصلی این نوع تراکتورها طراحی شاسی است که باعث افزایش استحکام و پایداری در حین کار میشود، این نوع تراکتورها به راحتی میتوانند با ادوات کشاورزی متنوع کار کنند و تنوع در طراحی آنها است که شامل انواع مختلفی مانند تراکتورهای شاسی بلند و شاسی کوتاه برای کاربردهای خاص در کشاورزی هستند (۵).
۴-۲ تراکتورهای دو چرخ
تراکتورهای دو چرخ که به عنوان تیلر نیز شناخته میشوند ماشین آلات کشاورزی کوچک و کارآمدی هستند که برای انجام عملیات زراعی طراحی شده اند این تراکتورها به دلیل اندازه کوچک و قابلیتهای متنوع برای کشاورزان و باغداران بسیار محبوب هستند. این تراکتورها معمولاً دارای ویژگیهای زیر هستند معمولاً بین ۵ تا ۱۲ اسب بخار و موتورهای بنزینی یا دیزلی هستند. امکان اتصال به انواع ادوات کشاورزی مانند گاو آهن، روتیواتور و تریلی را دارند. طراحی این مدل باعث افزایش مانور پذیری و سهولت در کار در زمینهای شیبدار و اطراف درختان میشود. معمولاً شامل چند دنده جلو و عقب برای کنترل بهتر سرعت و عملکرد را دارند(۶).
۵-۲ تراکتورهای یونیورسال
این تراکتورها تولید شده توسط شرکت utb به دلیل طراحی کارآمد و قدرت موتور مناسب، در کشاورزی بسیار محبوب هستند این تراکتورها در مدلهای مختلفی تولید شده اند. قدرت موتور این دستگاه از ۳۳ تا ۷۳ کیلو وات میباشد. وزن آن بین ۰۵/۲ تا ۴/۴ تن میباشد و حداکثر سرعت ۳۰ کیلومتر بر ساعت است. این تراکتورها به دلیل قابلیتهای متنوع و استحکام گزینه های ایده آلی برای کشاورزان به شمار میروند(۷).
۶-۲ تراکتورهای پابلند
این تراکتورها طراحی شده اند برای محصولات کشاورزی با ارتفاع زیاد مانند نیشکر و ذرت استفاده شوند. شاسی این تراکتورها به گونه ای طراحی شده که از سطح زمین فاصله بیشتری داشته باشد که امکان کار در مزارع با محصولات بلند را فراهم میکند. چرخهای باریک و قابل تنظیم این تراکتورها سبب افزایش مانور پذیری و در کاهش آسیب به ریشه های گیاهان کمک میکند. مناسب برای انجام عملیات کشاورزی خاص که نیاز به دقت و کنترل بالا دارد. این ویزگیها باعث میشود تا تراکتورهای پا بلند گزینه ای مناسب کشاورزان در مزارع با محصولات قد بلند باشند (۸).
۷-۲ تراکتورهای عمومی
تراکتورهای عمومی ماشین آلات کشاورزی چند منظوره ای هستند که برای انجام عملیات مختلف در مزارع طراحی شده اند این تراکتورها معمولاً شامل مدلهایی مانند ۴۷۵، ۴۸۵، ۴۷۰ و ۹۵۰ هستند. امکان تنظیم فاصله بین چرخها برای تطابق با نوع زمین را دارند. مناسب برای کار در فضاهای محدود را دارند. و یکی دیگر از ویژگیهای اینها سرعت و آسانی در متصل کردن ادوات کشاورزی به تراکتور میباشد. این ویژگیها آنها را به گزینه ای ایده آل برای کشاورزان تبدیل کرده است (۹).
۸-۲ تراکتورهای باغی و باغچه ای
برای انجام عملیات در فضاهای کوچک و مزارع با درختان طراحی شده اند. برای انجام کارهای سنگین مانند شخم زدن و برداشت محصولات به کار میرود. ابعاد کوچک و چرخهای باریک این دستگاه برای حرکت آسان در میان درختان طراحی شده است. امکان اتصال به ادوات مختلف کشاورزی از جمله گاو آهن و روتیواتور را دارد. انواع مختلفی از تراکتورهای باغی شامل تراکتورهای کمرشکن و مینی تراکتورها وجود دارند که به دلیل کارایی بالا در باغات بسیار مورد استفاده قرار میگیرند(۱۰).
۹-۲ تراکتورهای صنعتی
تراکتورهای صنعتی که به عنوان کشنده نیز شناخته میشوند برای کاربردهای صنعتی مانند ساخت و ساز طراحی شده اند این تراکتورها معمولاً دارای ویژگیهای زیر هستند مجهز به موتورهای دیزلی یا بنزینی با توان بالا، مناسب برای جا به جایی بارهای سنگین به کار میروند. چرخهای چهار محرک که برای زمینهای ناهموار و خارج از جاده مناسب میباشند. میتوانند به راحتی با ابزارهایی مانند جرثقیل و دستگاههای حفاری تجهیز شوند. تراکتورهای صنعتی به دلیل استحکام و کارایی بالا در پروژهای سنگین گزینه ای ایده آل برای صنایع مختلف هستند (۱۱).
۱۰-۲ تراکتورهای چرخ زنجیری
در انجام برخی امور به ویژه در زمینهای سبک و شنی به علت نیاز به نیروی کششی و درگیری زیاد چرخ با زمین، از تراکتورهای چرخ زنجیری استفاده میشود. استفاده از این تراکتورها در کشاورزی محدود است (۱۲).
منبع
۱- رفع موانع تولید و بهبود فضای کسب و کار در بخش کشاورزی چالشهای مرتبط با نظام توزیع ماشین آلات کشاورزی کشور(تراکتور و کمباین). پژمان اعلائی بروجنی. ۱۴۰۰. مرکز پژوهشهای مجلی شورای اسلامی.
۲- کاربرد هوش مصنوعی برای استخراج چرخه رانندگی تراکتور کشاورزی. سید محسن مستشار شهیدی و همکاران. ۱۴۰۲. نشریه تحقیقات موتور.
۳- تجهیز تراکتور مسی فرگوسن به حسگرهای اندازه گیر فراسنجه های عملکرد تراکتور و ادوات جهت استفاده در کشاورزی دقیق. عباس همت و همکاران. ۱۳۸۸. نشریه مهندسی بیوسیستم ایران.
۴- عملکرد تراکتور کشاورزی و سیستم سنتی در حمل الوار و بهترین ترکیب آنها. نجیبه گیلانی پور و همکاران. ۱۳۹۱. نشریه جنگل و فرآوردهای چوب.
۵- تعیین مدل ریاضی مناسب پیش بینی هزینه های تعمیر و نگهداری تراکتورهای کشاورزی مورد استفاده در کشت و صتعت نیشکر کارون. مرتضی الماسی و همکاران. ۱۳۸۱. نشریه علوم کشاورزی ایران.
۶- طراحی و ارزیابی عملکرد مدل تعلیق نیمه فعال کابین تراکتور. ایمان احمدی. ۱۳۹۴. نشریه ماشینهای کشاورزی.
۷- وضعیت مکانیزاسیون کشاورزی در ایران. افشین امجدی و همکاران. ۱۳۸۵. نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه.
۸- برآورد عمر بهینه تراکتور و ماشینهای کشاورزی براساس شاخصهای بهره وری در مزارع سیب زمینی استان همدان. نرگس بناییان و همکاران. ۱۳۹۰. نشریه مهندسی بیوسیستم ایران.
۹- تجهیز تراکتور مسی فرگوسن به حسگرهای اندازه گیر فراسنجه های عملکرد تراکتور و ادوات جهت استفاده در کشاورزی دقیق. عباس همت و همکاران. ۱۳۸۸. نشریه مهندسی بیوسیستم ایران.
۱۰- انتخاب تراکتور مناسب بر مبنای تصمیم گیری چند معیاری. محمد باقر لک و همکاران. ۱۳۹۰. نشریه ماشینهای کشاورزی.
۱۱- تعیین مدل ریاضی مناسب پیش بینی هزینه های تعمیر و نگهداری تراکتورهای کشاورزی مورد استفاده در کشت و صتعت نیشکر کارون. مرتضی الماسی و همکاران. ۱۳۸۱. نشریه علوم کشاورزی ایران.
۱۲- رفع موانع تولید و بهبود فضای کسب و کار در بخش کشاورزی چالشهای مرتبط با نظام توزیع ماشین آلات کشاورزی کشور(تراکتور و کمباین). پژمان اعلائی بروجنی. ۱۴۰۰. مرکز پژوهشهای مجلی شورای اسلامی.