تجهیزات و ماشین آلات کشاورزی: دامپر و مینی دامپر کشاورزی
نویسنده: صفیه عرب
۱-کلیات
دامپر و مینی دامپرها ماشین آلاتی هستند که برای حمل و نقل مواد در پروژه های کشاورزی، ساختمانی و معدنی طراحی شده اند. مینی دامپر به عنوان یک دستگاه چند منظوره توانایی حمل بارهایی بین ۳۵۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم را دارد و در مدلهای مختلفی مانند ۳۵۰ و ۴۵۰ موجود است. این دستگاه ها به دلیل ابعاد کوچک و قابلیت های متنوع، در مسیرهای ناهموار و شیبدار به کار میروند (۱). دامپرها نیز معمولاً برای حمل مصالح ساختمانی و مواد معدنی استفاده میشوند و دارای انواع مختلفی هستند. با اتصال چیزل قلمی به مینی دامپر، میتوان خاک را تا عمق ۱۵ سانتیمتر شخم زد و ناهنجاریهای سطح زمین را بر طرف کرد این ویژگی باعث بهبود کیفیت خاک و افزایش دسترسی ریشه گیاهان به آب و مواد مغذی میشود. مینی دامپرها برای اولین بار در ایران تولید شدند شرکت کارالودر به عنوان تولید کننده مینی دامپر در این کشور نیازهای مشتریان را با ارائه محصولاتی متنوع بر طرف کرده است. این دستگاه ها به دلیل ابعاد کوچک و قابلیتهای چند منظوره به ویژه در صنایع کشاورزی و دامداری مورد استفاده قرار میگیرند. اولین دامپرها در کشور آلمان تولید شدند و به دلیل قابلیت حمل بارهای سنگین و کارایی بالا، به سرعت در صنایع مختلف محبوب شدند(۲).
۲- کاربردهای دامپر و مینی دامپر در کشاورزی
۱-۲ حمل و نقل محصولات:
برای جا به جایی میوه ها، سبزیجات و سایر محصولات کشاورزی به کار گرفته میشود.
۲-۲ انتقال کود و مواد:
حمل کود دامی و مواد شیمیایی به مزارع و باغات را انجام میدهد.
۳-۲ کار در زمینهای ناهموار:
مینی دامپرها به دلیل ابعاد کوچک، در مسیرهای شیبدار و خاکی قابل استفاده هستند. دامپرها به دلیل طراحی مقاوم و قدرت حمل بار بالا در زمینهای ناهموار و شیبدار کارایی دارند.
۴-۲ تخلیه آسان:
با قابلیت تخلیه مکانیکی کارایی بالایی در عملیاتهای مختلف دارند.
۵-۲ استفاده از متعلقات:
قابلیت نصب ابزارهای مختلف مانند تیغه کودروب و چیزل برای خاک ورزی و تسطیح زمین را دارد (۳).
۳- تفاوت بین دامپر و مینی دامپر
۱-۳ اندازه و ظرفیت:
دامپرها معمولاً بزرگتر و با ظرفیت حمل بار بیشتری از ۱ تا ۹ تن هستند. در حالی که مینی دامپرها کوچکتر و معمولاً ظرفیت حمل بار بین ۳۵۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم دارند.
۲-۳ کاربرد:
دامپرها برای پروژه های بزرگ ساختمانی و معدنی مناسب هستند در حالی که مینی دامپرها برای پروژه های کوچک و محیطهای محدود مانند باغبانی و کارهای شهری طراحی شده اند.
۳-۳ تحرک و مانور:
مینی دامپرها به دلیل ابعاد کوچکتر قابلیت مانور بیشتری در فضاهای تنگ دارند و این دستگاه در مسیرهای شیبدار و ناهموار به راحتی عمل میکند که برای تسطیح خاک سخت بسیار مؤثر است (۴).
۴- مزایای دامپر و مینی دامپر
از مزایای دامپر میتوان به توانایی حمل بارهای سنگین تا ۹ تن را اشاره کرد. این دستگاه مناسب برای کاربردهای مختلف از جمله ساخت و ساز، معدن و کشاورزی میباشد. طراحی ساده دامپر استفاده از آن را برای اپراتورهای غیر ماهر نیز ممکن میسازد. از نظر هزینه نسبت به سایر ماشین آلات سنگین به صرفه تر میباشد و دامپر دارای سیستم هیدرولیک پیشرفته تری است که امکان تخلیه بار به صورت خودکار را فراهم میکند (۵). دامپرها بسته به مدل ممکن است از سیستمهای ترمز مختلفی مانند ترمز هیدرولیک یا ترمز دیسکی استفاده کنند که به طور کلی برای بارهای سنگین طراحی شده اند این سیستمها معمولاً برای تحمل بارهای سنگین و شرایط سختتر طراحی شده اند و ممکن است پیچیدگی بیشتری نسبت به مینی دامپرها داشته باشند. مزایای مینی دامپر میتوان به مناسب بودن برای فضاهای محدود و زمینهای ناهموار، امکان حرکت در مسیرهای باریک و شیبدار، قابلیت نصب ادوات مختلف مانند چیزل و کودروب و مناسب برای جا به جایی بارهای کم وزن تا ۶۰۰ کیلوگرم در باغبانی و کشاورزی میباشند (۶). مینی دامپر معمولاً از سیستم هیدرولیک ساده تری برخوردار است که برای تخلیه بار به صورت مکانیکی طراحی شده است. مینی دامپر معمولاً از ترمز دیسکی استفاده میکند که کنترل بهتری در سرعتهای پایین و در زمینهای ناهموار فراهم می آورد. این ترمز به اپراتور اجازه میدهد تا در حین حرکت به سمت جلو و عقب کنترل بیشتری داشته باشد که این امر امنیت کار با دستگاه را افزایش میدهد. این موارد نشان دهنده نیازهای مختلف در طراحی و عملکرد این دو نوع دستگاه است (۷).
۵- معایب دامپر و مینی دامپر
معایب دامپر در زمان حمل بار به خصوص در زمینهای ناهموار خطر واژگونی وجود دارد. دامپرها برای حمل بار در فواصل دور طراحی نشده اند و کارایی کمتری دارند. معایب مینی دامپر ظرفیت حمل بار معمولاً بین ۳۵۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم است که برای پروژه های بزرگ کافی نیست و قدرت و تحمل کمتری دارند و برای کارهای سنگین مناسب نیستند (۸).
۶- اجزاء دامپر
۱) بدنه اصلی: ساختار مقاوم برای تحمل بارهای سنگین.
۲) سیستم هیدرولیک: برای بالا بردن و تخلیه بار به صورت خودکار.
۳) چرخها: طراحی شده برای عبور از زمینهای ناهموار.
۴) محفظه بار: فضای بزرگ برای حمل مصالح ساختمانی و دیگر مواد.
این اجزا به کارایی و عملکرد این ماشین آلات کمک میکنند.
۷- اجزاء مینی دامپر
۱) موتور: معمولاً موتور بنزینی با قدرت ۷ اسب بخار را دارد.
۲) گیربکس: سیستم دو دنده جلو و یک دنده عقب برای کنترل بهتر را دارد.
۳) باکت: برای حمل و تخلیه بار طراحی شده با ورقهای خمکاری شده.
۴) چرخها: لاستیکهای تراکتوری آجدار برای مانور در سطوح مختلف.
۵) ادوات جانبی: شامل چیزل قلمی، تیغه کودروب و تسطیح کننده خاک برای کاربردهای مختلف میباشد (۹).
منبع
۱- وضعیت مکانیزاسیون کشاورزی در ایران. افشین امجدی و همکاران. ۱۳۸۵. نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه.
۲– توسعه پایدار تأثیر سیستمهای کشاورزی بر محیط زیست. ثریا رفیعی و همکاران. ۱۳۹۱. اولین کنفرانس ملی راه کارهای دستیابی به توسعه پایدار کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست.
۳- مطالعه شاخصهای مکانیزاسیون در کشاورزی خرده مالک استان خراسان رضوی و ارایه راهکارهای مناسب. محمد حسین سعیدی راد و همکاران. ۱۳۹۰. نشریه ماشینهای کشاورزی.
۴- عوامل مؤثر بر پایداری کشاورزی مزارع گندم در شهرستان کرمانشاه. رضا موحدی و همکاران. ۱۳۹۵. نشریه جغرافیا و پایداری محیط.
۵- رفع موانع تولید و بهبود فضای کسب و کار در بخش کشاورزی چالشهای مرتبط با نظام توزیع ماشین آلات کشاورزی کشور(تراکتور و کمباین). پژمان اعلائی بروجنی. ۱۴۰۰. مرکز پژوهشهای مجلی شورای اسلامی.
۶- عوامل مؤثر بر پایداری کشاورزی مزارع گندم در شهرستان کرمانشاه. رضا موحدی و همکاران. ۱۳۹۵. نشریه جغرافیا و پایداری محیط.
۷- توسعه پایدار تأثیر سیستمهای کشاورزی بر محیط زیست. ثریا رفیعی و همکاران. ۱۳۹۱. اولین کنفرانس ملی راه کارهای دستیابی به توسعه پایدار کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست.
۸- مطالعه شاخصهای مکانیزاسیون در کشاورزی خرده مالک استان خراسان رضوی و ارایه راهکارهای مناسب. محمد حسین سعیدی راد و همکاران. ۱۳۹۰. نشریه ماشینهای کشاورزی.
۹- رفع موانع تولید و بهبود فضای کسب و کار در بخش کشاورزی چالشهای مرتبط با نظام توزیع ماشین آلات کشاورزی کشور(تراکتور و کمباین). پژمان اعلائی بروجنی. ۱۴۰۰. مرکز پژوهشهای مجلی شورای اسلامی.