کرم برگخوار سیب زمینی
نویسنده: حسنی
کرم برگخوار سیب زمینی با نام علمی
Spodoptera exigua (H¸bner) (Lepidoptera: Noctuidae)
اسامی انگلیسی رایج
Beet armyworm، Caradrina exigua Hübner
کرم برگخوار سیب زمینی یک آفت چندخوار (Polyphage) میباشد که به آن کرم ارتشی نیز گفته میشود. آفتی است جهانی(۲). لارو این حشره دارای دامنه میزبانی وسیعی میباشد و به ۶۰ گونه از ۳۱ تیره گیاهان مانند سیب زمینی، چغندرقند، گوجه فرنگی، یونجه،ذرت، پنبه و کلم خسارت وارد میکند(۳).
شناسایی و ویژگی های کرم برگخوار
لارو (Larvae) این حشره ۲۵-۳۵ میلیمتر بوده و به رنگ سبز، قهوه‌ای و حتی سیاه میباشد که در اطراف بدن آن سه نوارتیره رنگ وجود دارد. حشره کامل به شکل یک شب پره کوچک میباشد که اندازه آن با بال‌های باز ۲۶-۳۵ میلیمتراست. بال‌های رویی قهوه‌ای تا خاکستری رنگ و بال‌های زیرین سفید رنگ هستند بر روی بال‌های رویی دو لکه قهوه‌ای رنگ وجود دارد(۷).
دوره زندگی
بعد از زمستان گذرانی، شفیره‌ها (shafira) در فصل بهار به پروانه تبدیل میشوند. بعد از جفت‌گیری، در سطح زیرین برگ به صورت دسته‌ای ۴۰-۵۰ تایی(تخمها به رنگ زرد مایل به سبز میباشد) تخم گذاری میکنند. بعد از گذشت ۳ الی ۵ روز لاروها از تخم بیرون آمده و شروع به تغذیه میکنند. لاروها بعد از تغذیه و رشد کامل درون خاک به شفیره تبدیل میشوند.این آفت در شرایط مساعد آب و هوایی می‌تواند ۶ نسل در سال نیز داشته باشد(۷).
علائم خسارت
لاروهای جوانتر معمولاً از بافت پارانشیم برگها تغذیه میکنند، لارو سن چهارم و پنجم فعالیت بیشتری داشته به شدت به گیاهان آسیب میرسانند.لاروها روی برگها، سوراخهای نامنظمی ایجاد میکنند و کل برگ را مصرف کرده و تنها رگبرگها باقی میمانند(۷).
شیوع و گسترش
عوامل زیادی از جمله کیفیت، در دسترس بودن و تراکم گیاهان میزبان و همچنین فراوانی دشمنان طبیعی عامل شیوع این آفت به نظر می رسد.برای کنترل این آفت عمدتا نباید فقط از حشرهکشها استفاده کرد چرا که باعث ایجاد مقاومت در آفت میشود. برای کاهش خسارت این آفت بهتر است از روشهای تلفیقی استفاده کنید.(۶)
زمستانگذرانی
این آفت به شکل شفیرگی در عمق چند سانتیمتری از سطح خاک میباشد در صورتی که در مناطق معتدلتر زمستان گذرانی به شکل لارو، تخم و حشره کامل نیز مشاهده میشود. شدت گسترش این آفت بستگی به ذخیرههای زمستانه این حشره دارد در صورتی که زمستان گذرانی مناسبی داشته باشند جمعیت آنها در فصل زراعی بیشتر و خسارت بیشتری وارد میکند.(۳)
کنترل و پیشگیری از آفت کرم برگخوار
-ضدعفونی بذرها با سموم سیستمیک(سمومی که از طریق ریشه جذب شده و درکل گیاه پخش میشوند)
-کاشت به موقع محصول
-انجام آبیاری اصولی
-کنترل علفهای هرز (میزبان ثانویه آفت)
-ردیابی آفت در مزارع اطراف
-شخم عمیق بعد از برداشت محصول
-آبیاری زمستانه(ایجاد کردن شرایط یخآب و تشکیل لایه یخ در خاک برای از بین بردن لارو و شفیره آفت در زمستان)(۷)
-استفاده از ترکیبات تجاری بیولوژیک(مانند باکتری باسیلوس تورین جنسیس)
برای مبارزه شیمیایی میتوان از سموم زیر استفاده کرد:
-حشرهکش فوزالن ۳۵٪EC ۲ لیتر در هکتار
-حشره کش پیریدالیل ۵۰٪EC به میزان ۱۵۰ میلی لیتر در هکتار(۵)
نکته
بهترین دوره مبارزه با کرم برگخوار در نیمه اول آبان ماه است که بیشترین خسارت را ایجاد میکند.
برنامه پیشنهاد شده توسط معاونت بهبود تولیدات گیاهی:
- در ماه فروردین، کنترل شیمیایی- زراعی علیه علفهای هرز مزارع (تهران و همدان) و کنترل بیولوژیکی لاروها با ویروسها در مناطق معتدل و گرم (مانند شیراز) انجام شود.
- در اوایل ماه اردیبهشت، زمان کنترل شیمیایی در مزارع و یا تکرار۱۰ روزه سموم و کنترل لاروها با استفاده از ویروسها (در مناطقی مانند کرج) میباشد.
- در ماه تیر، کنترل شیمیایی علیه لارو در مزارع چغندرقند و سیبزمینی انجام شود(۴).
منابع
- CABI .2021.https://plantwiseplusknowledgebank.org/doi/full/10.1079/pwkb.species.29808 .
- Pupation behaviour, depth, and site of Spodoptera exigua. Xia-Lin ZHENG .Bull Insectol.2011
- تغییرات ضدیخ با وزن مولکولی پایین در لاروهای زمستان گذران کرم برگ خوار چغندرقند. مریم عطاپور.نامهی انجمن حشرهشناسی ایران.۱۳۹۰.
- راهنمای تقویم کنترل آفات مهم کشاورزی در باغات مادری، نهالستان ها و مزارع بذری ایران، سیدحمیدرضا فرقانی. معاونت بهبود تولیدات گیاهی – مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی.۱۳۹۰.
۵.برنامه اجرایی و دستورالعمل فنی کشتهای پاییزه سال زراعی. محمد قاسمی نژاد. وزارت جهاد کشاورزی.۱۳۹۷.
- مقایسهی پارامترهای جدول زندگی کرم برگخوار چغندر، Spodoptera exigua روی هیبریدهای مختلف ذرت در شرایط آزمایشگاهی، مژگان مردانی طلایی وهمکاران .مجله انجمن حشره شناسی ایران.۱۳۹۵.
- کرم برگ خوار چغندر(کارادرینا)،روژین قبادی وهمکاران،جهاد کشاورزی استان کرمانشاه،۱۳۹۱.