تجهیزات و ماشین آلات کشاورزی: کلوخ شکن
نویسنده: صفیه عرب
۱-کلوخ شکن چیست؟
کلوخ شکن یا کلوخ کوب یا سیکوتیلر با نام انگلیسی cultivator یکی از ابزارهایی است که در کشاورزی برای آماده سازی و صاف کردن سطح خاک کشتزار از آن استفاده میشود. در واقع این ابزار با انجام عملیات خاکورزی ثانویه شرایط مناسبی برای رشد بذر و ریشه گیاه ایجاد میکند. این ابزار به دلیل کارایی بالا و کاهش تردد ادوات کشاورزی بهترین گزینه برای آماده سازی بستر خاک و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی است. کلوخ شکن در مقایسه با دیگر ادوات میتواند به عمق بیشتری نفوذ کند و بستر کشت یکنواخت تری ایجاد کند (۱).
مکانیزم این ابزار بسیار ساده و قابل فهم است که با انجام مراحل خرد کردن کلوخه های خاک، صاف کردن سطح خاک و فشردگی مناسب آن، شرایط ایده آل برای کشت بذر فراهم میکند. اجزای تشکیل دهنده کلوخ شکن شامل تیغه ها، شاسی، گیربکس، غلطک و میله اتصال به ادوات کشاورزی است که هر کدام نقش خاص خود را در بهبود بستر کشت بذر ایفا میکنند. این دستگاه اولین بار در ایران تولید شد. شرکت ماشین زراعت همدان به عنوان یکی از پیشگامان این صنعت در سال ۱۳۸۹ فناوری تولید کلوخ شکن را به کشور منتقل کرد و از آن زمان به تولید انبوه این دستگاه پرداخته است و همچنین برخی از شرکتهای ایرانی مانند مهرگان ماشین، این ابزار را تولید و به کشورهای دیگر صادر میکنند (۲).
۲- مزایای استفاده از کلوخ شکن
این دستگاه کلوخهای بزرگ را به تکه های کوچکتر تبدیل میکند که به بهبود ساختار خاک کمک میکند و با جلوگیری از پودر شدن خاک از فرسایش آبی و بادی جلوگیری میکند. این دستگاه با حفظ رطوبت خاک شرایط مناسبی برای رشد گیاهان فراهم می آورد (۳).
از دیگر مزایای این دستگاه، قابلیت نصب انواع غلطک و ماله، عملکرد همزمان کلوخ شکنی و بذر پاشی، تنظیم دور موتور، حفاظ ایمنی موتور، گاردن با پیچ محافظ، دور متغیر گیربکس، تنظیم غلطک عقب، کاهش مصرف سوخت و نیروی انسانی، دانه بندی مناسب خاک، حفظ بقایای گیاهی در خاک، فراهم کردن بستر مناسب برای آبیاری و افزایش سرعت عملیات آماده سازی بستر خاک میتوان اشاره کرد که این عوامل در مجموع موجب تقویت سیستم ریشه ای و بهبود سلامت کلی گیاهان میشوند. (۴).
۳- استفاده از کلوخ شکن برای انواع مختلف خاک
کلوخ شکن برای انواع مختلف خاک مناسب نیست. این دستگاه به طور خاص برای خاکهای خشک و سنگین طراحی شده و عملکرد مؤثری در این نوع خاکها دارد و همچنین در خاکهای با رطوبت بالا عملکرد بهتری دارد. در خاکهای نرم و سبک، ممکن است کارایی کمتری داشته باشد و در بعضی موارد به ساختار خاک آسیب بزند و برای خاکهایی که حاوی مواد آلی زیادی هستند مناسبتر است زیرا میتواند کلوخها را به خوبی خرد کند و بستر مناسبی برای کاشت فراهم آورد (۵).
۴- تأثیر کلوخ شکن بر کاهش علفهای هرز در مزارع
کلوخ شکن میتواند به کاهش علفهای هرز کمک کند این دستگاه با خرد کردن کلوخه های خاک و ایجاد یک بستر نرم شرایط را برای رشد علفهای هرز دشوارتر میکند و با شکستن توده های خاک، علفهای هرز کوچک که در بین فصول کاشت رشد کرده اند از بین میروند که این فرآیند به بهبود کیفیت خاک و کاهش رقابت علفهای هرز با گیاهان زراعی کمک میکند (۶).
۵- معایب استفاده از کلوخ شکن
اگر فضای مزرعه کوچک باشد کار با کلوخ شکن سخت است و ممکن است کارایی کمتری داشته باشد. اگر کلوخ شکن خاک را بیش از حد خرد کند ممکن است خاک بسیار سبک شود و در نتیجه باد آن را جا به جا کند و یکی دیگر از معایب این دستگاه فشار زیادی به موتور تراکتور وارد میکند که میتواند منجر به خرابی زودرس تراکتور شود (۷).
۶- انواع کلوخ شکن
کلوخ شکن های اولیه دستی بودند و در تمامی زمینها از آنها استفاده می شد اما با پیشرفت تکنولوژی انواع جدیدی از این ابزار به وجود آمده است که شامل ۱)کلوخ شکن های دیسکی ۲) کلوخ شکن های تین ۳) کلوخ شکن های زنجیری ۴) کلوخ شکن های دیسکی زنجیری(۸) میباشند.
۱-۶ کلوخ شکن دیسکی
از کلوخ شکن دیسکی معمولاً برای کارهای سنگین مانند شخم زدن برای کندن چمن استفاده میشود در این نوع کلوخ شکن ها دیسک های لبه دار و غول پیکر در یک مجموعه قاب که اغلب از جنس فولادی و سنگین است کار میکند تا لبه های برش بهتر در خاک نفوذ کند. در واقع کلوخ شکن دیسکی به کاهش هزینه های کشاورزی از طریق کاهش زمان کار، بهبود کارایی خاک، کنترل علفهای هرز و افزایش باروی خاک کمک میکند.
۲-۶ کلوخ شکن تین
کلوخ شکن تین یکی از انواع کلوخ شکن ها است که به طور خاص برای خرد کردن کلوخه های خاک طراحی شده است از این کلوخ شکن برای اصلاح بستر رشد گیاهان قبل از کاشت، حذف علفهای هرز کوچک در محصولات در حال رشد و نرم کردن خاکهای بین ردیفی برای رسیدن آب به زیر خاک استفاده میشود. این دستگاه معمولاً شامل دندانه های انگشتی، دندانه های درگ و میخی است (۹).
۳-۶ کلوخ شکن زنجیری
کلوخ شکن زنجیری یکی از انواع کلوخ شکن ها است که با استفاده از زنجیرهای متصل به دیسک خاک را خرد و نرم میکند. اغلب برای کارهای سبکتر مانند صاف کردن سطح کشت یا پوشاندن بذر استفاده میشود و در نگهداری از زمینهای ورزشی معمولاً از کلوخ شکن های زنجیری سبک برای تسطیح زمین پس از بازی های سنگین استفاده میشود.
۴-۶ کلوخ شکن دیسکی زنجیری
این نوع از کلوخ شکن، ترکیبی از ویژگیهای کلوخ شکن های دیسکی و زنجیری است که برای آماده سازی خاک در کشاورزی طراحی شده است و به سرعت در سراسر سطح حرکت می کنند و زنجیر و دیسک می چرخند و سطح بالایی خاک را تا حدود سه سانتی متر عمق می شکنند تا سطحی صاف برای کاشت آماده شود و این نوع کلوخ شکن به ویژه برای زمینهای زراعی و باغی مناسب است و میتواند به بهبود کیفیت خاک و افزایش عملکرد محصولات کمک کند (۱۰).
منبع
۱- طراحی یک ابزار پشتیابی از تصمیمات در بخش کشاورزی با رویکرد سیستمی. حسن اسدپور ۱۳۹۵. نشریه: الکترونیکی مسیر
۲- بررسی مناسب بودن استفاده از فناوری کشاورزی دقیق در استان فارس از دیدگاه کارشناسان کشاورزی. مرضیه بردبار و همکاران. ۱۳۸۹. نشریه: پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی.
۳- راهبردهای بهبود نظام نوین ترویج کشاورزی ایران. کوروش رضایی مقدم و همکاران. ۱۳۹۸. نشریه: علوم و ترویج آموزش کشاورزی ایران.
۴- توسعه پایداری کشاورزی با ایجاد روشهای نوین آبیاری. فاطمه قاسم زاده. ۱۳۹۸. نشریه: ابرار اقتصادی.
۵- آسیب شناسی مدیریت تحقیقات و توسعه فناوری کشاورزی در چارچوب نظام نوآوری کشاورزی. ابوالقاسم شریف زاده و همکاران. ۱۳۹۳. نشریه: اقتصاد و توسعه کشاورزی.
۶- اصول طراحی ماشین آلات خاک ورزی کاشت و برداشت. پروفسور منصور بهروزی لار. ۱۳۹۵. انتشارات تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی.
۷- تراکتورها و ماشینهای کشاورزی. مهندس داود منصوری راد. ۱۳۹۲. انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.
۸- بررسی تأثیر کاربرد کلوخ شکن مکانیکی بصورت پیش برداشت مکانیزه بر کیفیت و عملکرد کیفی محصول سیب زمینی. شایان شریف جواهری و همکاران. ۱۳۸۹. همایش ملی مکانیزاسیون و فناوری.
۹- ماشینهای خاک ورزی. دکتر سید احمد شفیعی. ۱۳۹۴. انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.
۱۰- تراکتورها و ماشینهای کشاورزی. مهندس داود منصوری راد. ۱۳۹۲. انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.