کنترل مکانیکی علف های هرز
نویسنده: رویا ستاری
کنترل علف های هرز
کنترل علف های هرز یکی از چالش‌های مهم در کشاورزی است که می‌تواند تأثیر زیادی بر عملکرد محصولات کشاورزی داشته باشد.
روشهای مکانیکی برای کنترل علف های هرز به عنوان یکی از روشهای پایدار و غیر شیمیایی شناخته می‌شوند که علاوه بر کاهش نیاز به مواد شیمیایی، باعث حفظ سلامت خاک و محیط زیست می‌شوند. روش های زراعی و مکانیکی از جمله مهم ترین روشهای غیر شیمیایی مدیریت علف های هرز می‌باشند که با کمترین هزینه، زمینه کاهش رقابت علف های هرز با محصولات زراعی را فراهم می‌کنند.(۲)
ابزارهای مکانیکی کنترل علف‌های هرز
- دستگاه‌های شخم زن: این دستگاه‌ها برای شخم زدن زمین و مخلوط کردن خاک با ریشه‌های علف‌های هرز استفاده می‌شوند. شخم می‌تواند به عمق خاک نفوذ کرده و بسیاری از علف‌های هرز را از ریشه قطع کند.
- خاک‌ورزها: این ابزار به‌ویژه برای زمین‌های کشاورزی استفاده می‌شود و به لایه‌های سطحی خاک نفوذ کرده، ریشه‌های علف‌های هرز را از بین می‌برد.
- چاقوی علف‌زن : این ابزار دستی ساده و کارآمد است که به کشاورزان کمک می‌کند تا علف‌های هرز را از ریشه درآورند، مخصوصاً در مکان‌هایی که دسترسی به ماشین‌آلات دشوار است.
- مکانیزم‌های چرخشی: این ابزار با چرخش سریع به قطع ریشه‌های علف‌های هرز در عمق خاک پرداخته و خاک را به طور یکنواخت نرم می‌کند.
- دستگاه‌های جاروبرقی علف‌هرز: این دستگاه‌ها از برس‌های چرخان برای جارو کردن سطح زمین و برداشتن علف‌های هرز سطحی استفاده می‌کنند.
- دستگاه‌های برش علف : این ابزار برای بریدن علف‌های هرز در مزارع کشاورزی و باغ‌ها مناسب است. عملکرد این دستگاه‌ها با استفاده از تیغه‌های برش انجام می‌شود.
روشهای مکانیکی کنترل علف‌های هرز
- شخم و زیر خاک بردن علف‌های هرز: شخم زدن زمین، ریشه‌ها و علف‌های هرز را به عمق خاک منتقل می‌کند که باعث خشک شدن آن‌ها و کاهش رشد مجدد می‌شود. چنانچه مزرعه با گاوآهن قلمی شخم زده شود (در مقایسه با گاوآهن برگردان) به مقدار کمتری خاک برگردان شده ولی امکان دفن علف های هرز توسط این ادوات نیز وجود دارد.
- کاشت و برداشت متناوب: در این روش، با کاشت گیاهان مختلف و تغییر الگوی کشت در هر فصل، رقابت برای منابع غذایی بین علف‌های هرز و گیاهان زراعی کاهش می‌یابد.
- استفاده از سیستم‌های خاک‌ورزی حفاظتی: این سیستم‌ها برای کنترل رشد علف‌های هرز به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با استفاده از ابزارهای مکانیکی انجام می‌شود.
- فشردن و له کردن علف‌های هرز: استفاده از غلتک‌ها و ابزارهای مشابه برای فشردن علف‌های هرز و آسیب زدن به ساختار ریشه‌ای آن‌ها می‌تواند رشد آن‌ها را متوقف کند.
- وجین کردن علف های هرز: علف های هرزی که مابین ردیف های کاشت روییده اند را با دست وجین می‌کنند بدون اینکه آسیبی به گیاهان دیگر وارد شود.
مزایا و معایب روشهای مکانیکی
- مزایا: کاهش استفاده از مواد شیمیایی و سموم. – بهبود سلامت خاک و افزایش تنوع زیستی. – عدم نیاز به تجهیزات پیچیده و پرهزینه در بسیاری از موارد.
- معایب: مصرف زمان و انرژی زیاد. – امکان آسیب به ریشه گیاهان زراعی در صورت عدم دقت. – محدودیت در استفاده در زمین‌های سنگلاخ یا دشوار.
مدیریت زراعی علف های هرز
برخی از علف های هرز قادرند قبل از شروع رقابت با گیاهان زراعی، فضا را تسخیر و موجب کاهش رشد گیاه زراعی شوند. در صورتیکه تغییر جمعیت گیاه زراعی همراه با تغییر تعداد بوته در روی ردیف های کاشت و همچنین تغییر فواصل ردیف های کاشت باشد (تغییر آرایش کاشت)، رشد علف های هرز به علت افزایش بیشتر رشد گیاه زراعی، کاهش خواهد یافت.
بر اساس تحقیقات انجام شده هر چه آرایش کاشت گیاه زراعی به سمت مستطیلی پیش رود، درصد اشغال زمین توسط علف های هرز بیشتر می‌شود و همواره کشت تصادفی گیاه زراعی (در مقایسه با کشت مربعی) بیشتر مورد تهاجم علف های هرز قرار می‌گیرد.
کاهش فاصله ردیف های کاشت از طریق افزایش قدرت رقابت گیاه زراعی و کاهش نفوذ نور به زمین، موجب بهبود نتایج حاصل از کنترل علف های هرز می‌شود.(۲)
نتیجه‌گیری
در نهایت، روشهای مکانیکی برای حذف علف‌های هرز می‌توانند به عنوان یک راه‌حل پایدار و مؤثر در کشاورزی و باغبانی مورد استفاده قرار گیرند. با این حال، این روش‌ها نیاز به دقت و استفاده مناسب از ابزارها دارند تا از آسیب به زمین و محصولات جلوگیری شود.
واژه نامه
خاک‌ورزها Tillers
چاقوی علف‌زن Weed Knife
مکانیزم‌های چرخشی Rotary Tillers
دستگاه‌های جاروبرقی علف‌هرز Weed Sweepers
دستگاه‌های برش علف Weed Cutters
منابع
۱-کنترل علف های هرز اصول و روش ها، محمدرضا موسوی، مرز دانش، ۱۳۸۷.
۲-ارزیابی تاثیر روش های شیمیایی و غیر شیمیایی در مدیریت علف های هرز در راستای کاهش مصرف علف کش ها در چغندر قند، میثم زرگر و همکاران، نشریه حفاظت گیاهان (علوم و صنایع کشاورزی)، ۱۳۹۰.