۶ نکته در پرورش یاس زرد
معرفی یاس زرد
نام علمی: (Chrysojasminum fruticans) Jasminum fruticans
نام خانواده گیاهی: خانواده زیتون Oleaceae
نام انگلیسی: Yellow jasmine
منشأ: پراکنش در اروپای شرقی، شمال آفریقا و آسیای جنوب غربی
ویژگی‌های گیاه شناسی
یاسمن زرد گیاهی درختچه‌ای با ارتفاع ۳-۱ متر، چندساله و همیشه سبز است. ساقه‌های این گل زاویه‌دار و برگ‌های آن متناوب، به رنگ سبز تیره، بیضی شکل و سه برگچه‌ای است. میوه آن سیاه‌رنگ و کوچک است. گل‌های آن به رنگ زرد و خوش‌بو است. این گل به عنوان گل گلدانی و کاشت در فضای باغ‌ها و پارک‌ها استفاده می‌شود. گلدهی آن در فصل بهار و اواسط تابستان می‌باشد (۵). این گونه به صورت خودرو در شمال ایران از آذربایجان تا خراسان شمالی رشد می‌کند (۲).
شرایط نگهداری و اقلیم مناسب
گل یاس زرد در آب و هوای معتدل رشد خوبی دارد. این گل به دماهای زیر ۱۰-۵ درجه سازگار نیست. این گل برای رشد و گلدهی به ۶ تا ۸ ساعت نور نیاز دارد. گرچه در محیط سایه و مناطق سرد نیز رشد و گلدهی دارد اما نور کافی و دمای معتدل برای گلدهی لازم است.
آبیاری مورد نیاز
آبیاری و رطوبت کافی برای رشد و گلدهی گل یاسمن زرد بسیار ضروری است. در فصل تابستان به دلیل بالا بودن دما و خشکی هوا هر هفته دو تا ۳ بار آبیاری انجام دهید. در فصل زمستان قبل از آبیاری از خشک بودن سطح خاک اطمینان حاصل کنید.
تغذیه، کود و خاک مناسب
مناسب‌ترین خاک برای رشد و گلدهی یاس زرد خاکی با نفوذ‌پذیری بالا، دارای مواد آلی و سبک می‌باشد. برای این گیاه از خاک رسی، ماسه، پرلیت و کمپوست استفاده کنید. برای گلدهی زیاد و رشد مناسب این بوته‌ها از کودهای آمونیوم فسفات (₃(NH₄)PO₄) و آمونیوم نیترات (NH₄NO₃) استفاده کنید. این کودها را به اندازه ۵-۲ گرم در هر لیتر آب همراه با آب آبیاری به گیاه بدهید.
تکثیر
معمول‌ترین روش برای تکثیر گل یاس زرد استفاده از روش‌های قلمه و خوابانیدن است.
تکثیر با استفاده از روش قلمه
- تکثیر گل یاس زرد معمولاً در اواخر فصل تابستان انجام می‌شود.
- به این روش که قلمه‌های ۱۵-۱۰ سانتی‌متری را با چاقوی تیز باغبانی از بوته اصلی جدا کنید و قلمه‌ها را در خاک ماسه، خاک‌برگ، کوکوپیت و شن، محیط مرطوب و کمی سایه با دمای ۲۰ درجه قرار دهید.
- پس از ۳۵-۲۰ روز قلمه‌ها جوانه می‌زنند و می‌توانید آن‌ها را برای کشت در گلدان بزرگ‌تر یا زمین اصلی انتقال دهید.
- دقت کنید تا زمان رشد چند شاخه‌ای و قوی‌تر شدن قلمه آن را در نور شدید و رطوبت زیاد قرار ندهید.
تکثیر با استفاده از روش خوابانیدن
- بهترین زمان برای تکثیر گل یاس زرد به روش خوابانیدن فصل بهار و تابستان است.
- برای تکثیر این گیاه به این روش عمل کنید: ابتدا شاخه‌های قوی و سالم را برای تکثیر انتخاب کنید.
- سپس شاخه‌ها را به اندازه ۱۵-۱۰ سانتی‌متر بدون برگ در زیر خاک به عمق ۲۵-۱۵سانتی‌متری قرار دهید.
- قسمت مورد نظر ساقه را با خاک سبک و ماسه و کمپوست بپوشانید و سعی کنید نور مستقیم آفتاب به آن نتابد.
- آبیاری را به طور منظم انجام دهید. بعد از ۱تا ۲ ماه می‌توانید شاخه مورد نظر را از بوته مادری جدا کنید تا به عنوان یک گیاه جدید رشد کند (۳ و ۴).
آفات، بیماری‌ها و روش‌های مبارزه
گال
- عامل این بیماری در حال حاضر ناشناخته است.
- این بیماری باعث ایجاد غده‌های متورم در ساقه و تنه بوته می‌شود.
- تنها راه درمان این بیماری، نابود کردن گیاهان و شاخه‌های آلوده می‌باشد.
بلایت سرشاخه[۱]
- این بیماری در انتهای شاخه‌های زیرین، به خصوص شاخه‌های نزدیک زمین باعث سوختگی و خشکی سر شاخه می‌شود.
- در صورت شکافتن ساقه لکه‌های سیاه که در ابتدا سفید رنگ می‌باشند قابل رؤیت هستند.
- برای کنترل این بیماری اقداماتی مثل عدم آبیاری گیاه از بالا، هرس شاخه‌های آلوده و برقراری تهویه مناسب در کاهش آلودگی نقش مؤثر دارند (۱).
____________________________
[۱] – Sclerotinia sp.
منابع
۱- بیماری‌های گل‌ها وگیاهان زینتی. محمدرضی نتاج. تهران. آییژ. ۱۳۸۸.
۲-محمدرضا جوهرچی و یاسمین ناصح. لونیسرا جاپونیکا، گیاهی نادیده انگاشته شده در منابع گیاه‌شناسی فارسی و بازنگری یاس‌ها و یاسمن‌های ایران. یافته‌‌های نوین در علوم زیستی. ۱۳۹۹: ۷ (۳): ۳۶۳-۳۷۳.
۳-درختان و درختچه‌های زینتی (جلد ۱). محمدحسین دانشور. انتشارات دانشگاه شهید چمران. ۱۳۹۳.
۴-جنگل‌ها، درختان و درختچه‌های ایران. حبیب‌الله ثابتی. انتشارات دانشگاه یزد. ۱۳۸۷.
۵-Floral biology of the distylous Mediterranean shrub Jasminum fruticans (Oleaceae). 1998. Nordic Journal of Botany 18 (2):195 – ۲۰۱.
نویسنده: مهناز زهیری